کاش خاک حریم حرمت می بودم

آنهایی که هفته نامه «روز هفتم» موسسه همشهری را به یاد دارند و این نشریه را در آن ایام از نظر می گذراندند، به یقین صفحه «دیدار» آن را هم به خاطر می آورند. در این صفحه مصاحبه های جالب و جذابی به چاپ می رسید که بسیار خواندنی و متفاوت با سایر گفت و گو های معمول و متداول آن روزها بود.بخش هایی از این گفت و گو ها را من برای آن نشریه انجام دادم. در آن دوران با افراد مختلفی گپ می زدیم و نتیجه اش را در هفته نامه به مخاطبان تقدیم می کردیم. من با افراد و چهره های مختلف علمی، فرهنگی، هنری، ادبی، مذهبی و…گفت و گو هایی انجام دادم که از آن جمله یکی از خادمان بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) طرف صحبت من قرار گرفت. علیرضا خوشنویس از خادمان ارزنده و گرانقدر بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) است که همچنان توفیق این خدمتگذاری را دارا می باشد. حرف های بسیاری میان من واو رد و بدل شد. از آن میان 40 پرسش و پاسخ را انتخاب کردم که در نشریه آن روز «روزهفتم» به چاپ رسید و پس از آن هم این متن را در اختیار وب سایت چلچراغ ضامن آهو گذاشتم. اینک همان متن را در وبلاگ خودم تقیم دوستداران آن امام همام می نمایم.

 

در اولین شب درگذشت پدرش، رهسپار حرم می شود تا به قول خود با تک تک سلول های بدنش از علی بن موسی الرضا(ع) بخواهد حکم نوکری او را امضاء کند.با آنکه می داند بر اساس حکم موروثی آستان قدس رضوی، حکم خادمی پدرش به او می رسد، اما دلش راضی شود بدون درخواست عاجزانه و رضایت صاحبخانه این لباس مقدس را بر تن کند. همان شب حکمش امضا می شود و نشان خادمی مولایش را به او می دهند.نشانی که تمام زندگیش را با آن مبادله نمی کند.صبح روز بعد با لباس خادمی پدر برای سپاسگذاری و شروع خدمت راهی حرم می شود.اعتقادی عجیب و عشقی وافر به صاحب اسمش دارد و به واسطه این عشق توفیق یافته است مدت 20 سال خادم حضرت رضا(ع) باشد.در این مدت حدود 9 سال به عنوان ناظم کشیک، همراه و همگام با سایر خادمان در خدمت زائران حضرت ثامن الحجج بوده است.علیرضا خوشنویس یکی از باسابقه ترین خا دم های این بارگاه بوده است.او متولد سال 1325 است و با حرفه فروش آهن آلات روزگار می گذراند.علیرضا خوشنویس عضو هیئت امنای مهدیه شهر مشهد نیز است و هفته ای 24 ساعت و بعضی وقت ها چند شبانه روز متوالی لباس خادمی بر تن می کند تا از زائران این بارگاه یا به قول خودش، مهمانان خاص حضرت رضا(ع) پذیرائی کند.او و صدها چون اوريا؛ خادم خانه ای هستند که تا روز قیامت محل رفت و آمد فرشتگان است.

1- حضرت رضا(ع) چند نوع خادم دارند؟

خدام حرم به 4 گروه رسمی موروثی، رسمی، افتخاری و تشرفی تقسیم می شوند.اگر در حکم رسمی کسی کلمه موروثی قید شده باشد، نسل آن شخص حکم جلو می رود و به ترتیب به پسر ارشد خانواده می رسد. صاحبان این نوع حکم ها کسانی هستند که جد یا پدر جد آنها در سال های بسیار دور خدمات ارزشمندی برای دین اسلام انجام داده اند یا هدیه بسیار بزرگی مانند ملک و زمین وقف حضرت رضا(ع) کرده اند؛ یا اینکه از علمای بزرگ بوده اند.حکم این خدام پس از مرگشان به پسر بزرگ آنها می رسد که من هم از خدام رسمی موروثی هستم.خدام رسمی دارای 2 قبر در حرم هستند.فرق خدام رسمی موروثی و غیر موروثی در این است که حکم خادم غیر موروثی پس از مرگش به شخص دیگری منتقل نمی شود.خادم افتخاری هم صاحب یک قبر در حرم می باشدو پس از مرگش، حکم وی اعتباری ندارد.اما خدام تشرفی قبر ندارند و فقط در روزهای کشیک خود از غذای حضرت استفاده می کنند.یک گروه هم خادم حقوق بگیر و کارمند آستان قدس رضوی هستند که فقط یک قبر دارند.

2- چگونه است که شما خادم رسمی موروثی هستید؟

پدر جد من از علمای بزرگ بودند و قرآن هایی با آب طلا نوشته بودند که آنها را به حضرت رضا(ع) هدیه کردند.یکی از این قرآن ها روی قبر آن حضرت است و دیگری در موزه آستان قدس قرار دارد.چون نایب تولیت آن دوران جد مرا به خادمی منصوب کردند و در حکم ایشان عنوان رسمی موروثی آمده، در حال حاضر این توفیق نصیب بنده شده است.

3- چه تعداد خادم موروثی مانند شما هستند؟

حداکثر 50 خادم داریم.

4- شما نفر چندم نسل خود هستید؟

شاید نفر پنجم یا هفتم خانواده خود باشم.در حکم ما آمده است که سالیانه 900 کیلوگرم گندم به عنوان حقوق دریافت کنیم.

5- این حقوق چه معنایی دارد؟

پشتوانه حکم رسمی موروثی ماست.

6- اشاره کردید خادم رسمی 2 قبر دارد، یکی برای خودش است، دومی برای کیست؟

یکی از بستگان درجه اول مانند پدر و مادر، همسر، خواهر و برادر یا یکی از فرزندان .

7- حرم حضرت رضا(ع) چند کشیک دارد و در هر کشیک چه کسانی خدمت می کنند؟

8 کشیک داریم و در هر کشیک، تعدادی خادم، دربان، فراش، کفشدار، (نگهبان) و سرایدار خدمت می کنند.

8- آیا خدمه خانم هم دارید؟

بله، این خانم ها افتخاری و به طور رایگان خدمت می کنند که به آنها ضابطه می گویند.ضابطه ها در هنگام ازدحام جمعیت یا موارد ضروری به خانم های زائر کمک می کنند.آنها هفته ای یک روز به حرم می آیند.

9- کسانی که قبر دارند در کجا دفن می شوند؟

معمول بر این است، کسانی که حکم دارند مانند رسمی یا افتخاری را در صحن آزادی (صحن نو) یا صحن انقلاب( صحن کهنه یا سقاخانه اسماعیل طلایی) دفن می کنند.من به روایتی شنیده ام که صحن آزادی فعلی، باغ ششدانگ حضرت رضا(ع) بوده است.

10- غیر از خدام افراد دیگری هم در این صحن ها دفن شده اند، آنها چه کسانی هستند؟

تعدادی از آنها شهدا هستند و عده ای هم قبر خریده اند.

11- افراد علاقمند چگونه می توانند خادم بشوند؟

به عقیده من، شخص متقاضی باید با آقا علی بن موسی الرضا رابطه و پیوندش را برقرار کند و ازایشان بخواهد.طوری که تمام سلول های بدنش به آقا بگوید می خواهم نوکر شما باشم.بعد از حضرت بخواهد تا واسطه ای برایش فراهم کنند که اینکار انجام شود.

12- وظیفه ناظم در کشیک چیست؟

همه کارهای اجرایی بر عهده ناظم است.

13- هر خادم چه مدت باید در حرم حضور داشته باشد؟

بستگی به نوع خادم دارد.خدام رسمی 24 ساعت، افتخاری 12 ساعت و تشرفی 6 ساعت در حرم هستند.البته همه خدام کشیک در مراسم تحول و تحویل کشیک، جارو زدن های صبح، ظهر و شب، جمع آوری نذورات روی ضریح مطهر و مراسم های قرآن و خطبه خوانی حضور دارند.

14- چه خاطره ای از حضور در حرم دارید؟

بهترین خاطرات من در مراسم های غبار روبی حرم است.روز غبار روبی روز جشن من است.آن روز تمام رواق ها را شستشو دهیم و حرم را خلوت می کنیم و بعد شاهد و ناظر مراسم هستیم.بیشتر غبار روبی ها صبح انجام می شود.بیشتر وقت ها به من محبت می کنند و بنده پای ضریح مطهر در جمع آوری نذورات داخل ضریح شرکت می کنم.

15- بهترین هدیه ای که تا کنون از حضرت رضا(ع) گرفته اید، چیست؟

حکم خادمی که با عنایت آن حضرت به من داده شده تا نوکر ایشان باشم.

16- شیرین ترین لحظه خدمت شما چه زمانی بود؟

وقتی برای دریافت حکم خادمی به تالار تشریفات حرم رفتم.

17- و تلخ ترین؟

بمب گذاری روز عاشورا در حرم حضرت.وقتی که من رسیدم، پیکرهای شهدا را از حرم بیرون می آوردند.آن روز آنقدر بر من سخت گذشت که قادر به تشریح آن نیستم.

18- اگر حضرت رضا(ع) سه خواسته شما را برآورده نماید، از ایشان چه می خواهید؟

این سوال مشکلی است.اول آنکه توفیق خادمی خودشان را از من نگیرند.دوم مرا از مشهد و جوار خودشان دور نکنند.سوم هم بعد از مرگم مرا در جوار خودشان بپذیرند.

19- بزرگ ترین آرزویتان چیست؟

فردای قیامت هم حضرت رضا(ع) مرا به خادمی خودشان انتخاب کنند.

20- گندمی که به عنوان شما تعیین شده، بر چه اساسی دریافت می کنید؟

البته ما می توانیم هم گندم بگیریم و هم پول آن را به نرخ روز از آستان قدس دریافت کنیم.

21- گندم می گیرید یا پول؟

چون دریافت، حمل و نقل و فروش گندم مشکلاتی دارد، پول می گیرم.

22- این وجه را صرف چه اموری می کنید؟

این هم از آن سوال های حساس است.

23- یعنی نمی خواهید جواب بدهید؟

چرا؛ من تمام این پول ها را تا کنون جمع کرده ام و وصیت کرده ام این پول را خرج کفن و دفن من کنند.یا اینکه اگر فراهم شد با این پول به حج مشرف شوم.

24- تا به حال داخل ضریح رفته اید؟

راستش چون خودم را لایق نمی دانم تا به حال جرات نکردم وارد بشوم اما برای جمع آوری نذورات تا نصف بدنم داخل شدم.

25- غبار روبی چند وقت یکبار انجام می شود؟

زمان دقیقی ندارددر سال جند بار انجام می شود.

26- تا به حال از معجزات حضرت رضا(ع) چیزی را به چشم خود مشاهده کردید؟

بله، چندین بار دیدم.یک شب ماه مبارک رمضان ساعت 2 نیمه شب همراه چند نفر از مهدیه مشهد به حرم رفتیم.در جمع ما یک نفر با صندلی چرخدار بود که از کمر به پایین فلج بود.ایشان را بردیم جلوی ضریح مطهر و بعد هر کدام از ما مشغول زیارت خواندن شدیم.بعد از مدت کوتاهی این شخص فلج خوابش برد.او را تنها گذاشتیم و کنار آمدیم.مشغول زیارت بودم که دیدم آن شخص از روی صندلی بلند شد و در حالیکه گریه می کرد به طرف ما آمد.آن شب حضرت رضا(ع) را شفا داده بودند.

27- بزرگ ترین نعمتی که خدا به شما داده چیست؟

این که شیعه علی بن ابیطالب (ع) هستم.

28- خیلی از مردم آرزو دارند جای شما باشند.هیچ وقت آرزو کردید جای کسی باشید؟

آرزو دارم بیش از این خدمتگزار اسلام باشم.

29- اگر فقط یک روز از زندگی شما باقی باشد؟ چه می کنید؟

در خانه حضرت رضا(ع) می روم و از ایشان می خواهم تا از من بگذرند و شفاعت مرا بکنند.

30- عشق برای شما چه معنایی دارد؟

روز خدمت من در حرم روز شادی، شوق، صفا، تفریح و خلاصه روز عشق من است.

31- عاشق مهم تر است یا معشوق؟

معشوق، چون معشوقش هست؟ اما عاشق کجاست؟

32- دوست دارید بعد از مرگ روی قبرتان چه بنویسند؟

علیرضا خوشنویس خادم رسمی حضرت رضا(ع) که نشان بدهد من نوکر ایشان بودم.

33- آیا نشان خادمی خود را با چیزی عوض می کنید؟

عمرم را بدهم این نشان را نمی دهم.وصیت کرده ام نشان نوکری آن حضرت را در کفن من بگذارند تا روز قیامت بگویم من نوکر علی بن موسی الرضا(ع) بوده ام.

34- اولین بار که این لباس را بر تن کردید، چه حسی داشتید؟

احساس افتخار می کردم.

35- زائران با چه چشمی خدام را می نگرند؟

مهمانان حضرت رضا(ع). گرچه این لباس بدی های مرا پوشانده است.

36- شما چگونه به آنها می نگرید؟

مهمانان خاص حضرت رضا(ع) که باید به نحو احسن از آنها پذیرایی کنیم.

37- اگر حق انتخاب خادمی حرم یکی از معصومین یا بیت الله الحرام را به شما می دادند، کدامیک را می پذیرفتید؟

با اجازه آقا علی بن موسی الرضا(ع) با همین نشان خادمی ایشان، خادمی حضرت سیدالشهداء، امام حسین(ع) را انجام می دادم.

38- بالاترین مرتبه لذت کجاست؟

زمانی که انسان لبیک بگوید و خداوند پاسخش را بدهد.ارتباط مستقیم با خدا بالاترین مرتبه لذت است.

39- نام رضا چه چیزی را برایتان تداعی می کند؟

راضی بودند به هر چیزی که خداوند بخواهد.

40- و سوال آخر اینکه مهم ترین دغدغه خاطر یک خادم چیست؟

اینکه پس از فوت در کجا دفن می شود.